Scrum üç ana rol üzerinden işlemekte ve bu üç rol, scrum takımını oluşturmakta; Süreç Yöneticisi (Scrum Master), Ürün Sahibi (Product Owner) ve Geliştirme Takımı (Development Team). Bu yazımda özellikle Ürün Sahibi rolüne odaklanarak; geleneksel proje yönetimi ile organizasyonel yapısını sürdüren firmaların, Agile dönüşümleri sonrasında, Proje Yöneticisi rolündeki kişilerin yeniden konumlandırmasında yaşanan sıkıntılara değinmek istiyorum. Scrum’a tüm birimleri ile entegre olamamış organizasyonlarda, gerek yetersiz bilgi ve eğitimsizlik, gerekse metodolojiye aykırı, role göre tanımlanan sorumluluklar sebebiyle, “Project Owner” gibi çeşitli kırma unvanlar üretilerek Scrum mantığının dışına çıkılabilmektedir.

Proje Yöneticisi görevini yürüten kişiler, Süreç Yöneticisi rolüne atandığı ve böylece iş atama yetkisinin elinden alındığı durumlarda, söz konusu değişiklik kariyer düşüşü olarak algılanıp, motivasyon kaybına sebep olması her zaman ihtimal dahilindedir. Bu sebeple organizasyonlar, daha yönetsel bir rol olan Ürün Sahibi rolünü Proje Yönetimi pozisyonu için daha eşlenik olarak ele alırlar. Bu yeni unvanın sorumlulukları konusunda yeterince bilgi sahibi olmayan Ürün Sahibi, özellikle takıma ve kendisine mentorluk edecek bir Süreç Yöneticisinin de bulunmadığı organizasyonel yapılarda, eski görevini aynı şekilde sürdürmeye devam etmekte ve çevik metodolojinin getirisi olan çoğu avantajı organizasyona kazandıramamaktadır.

Tüm bunların temeli dönüşümün doğru şekilde ele alınmamasına dayanmaktadır. Çünkü hiyerarşi mantığına tamamen aykırı olan Scrum metodolojisi, ilişkilerin yatay düzlemde yönetildiği ve herhangi bir iş atamasının olmadığı, bu sebeple çapraz fonksiyonel (cross-functional) kurulan takımlar tarafından yürütülen bir yapıdır.

Ürün Sahibinin öncelikli sorumluluklarından biri, takımın yapacağı tüm işlerin bulunduğu Ürün Kapsamına (Product Backlog) tüm Scrum Takımı üyeleri gibi yeni girdi eklemektir. Ancak Scrum Takımı’nın diğer üyelerinden Ürün Sahibini ayıran, Ürün Kapsamı listesinin yönetilmesinden ve içerisindeki maddelerin önceliklendirilmesinden sorumlu tek kişinin kendisi olmasıdır. Bu liste üzerindeki yetkileri tek bir çalışan üzerinde toplamak istemeyen, Fonksiyonel ya da Matris yapılı organizasyonlarda, Ürün Sahibi olarak tek bir kişinin atanması gerekliliği, üst yönetime kabul ettirilmesi çok zor ancak bir o kadar da gerekli bir konudur.

Toparlamak gerekirse Agile Dönüşüm’ün, üst yönetim seviyesinden başlayarak tüm organizasyona yayılması gereken bir süreç olduğu yadsınamaz. Çünkü üst yönetimin desteklemediği yatay organizasyon yapısı ile Agile Dönüşüm sürecine başlamak, kısa sürede başarısızlık ile sonuçlanacaktır.

17 açık görüşlü uygulayıcının yazdığı Agile Menifesto’ya, Scrum.org’un tanımlamalarına ya da PMI’ın varoluş nedenine baktığımızda, en temel kavramın çıkacak ürüne ‘değer’ (value) kazandırmak olduğunu görüyoruz. Ürün Sahibinin en temel görevinin de “ürün ve takımın işlerine değer kazandırmak” olduğunu değerlendirdiğimizde, Scrum metodolojisindeki bu rolün ne kadar anahtar bir pozisyon olduğunu rahatlıkla görebiliriz.

Ürün Sahibi rolü ve bu rolü sertifikalandıran PSPO sınavı elbette sadece Süreç Yöneticilerinin, koçluk yapması ile başlayan bir kariyer yolundan daha fazlasıdır. Tüm yazımdan da aktardığım gibi, bu pozisyon esasında Scrum yaşam döngüsündeki en yönetsel roldür. Tabi ki Scrum takımı kendi kendisini yöneten ve Ürün Sahibi tarafından iş atanması kabul edilemez bir topluluktur. Ancak tüm paydaş taleplerinin toplanarak, doğru bir değer sıralaması ile takıma iletme, var olan taleplerin “tamamlandı” kriterlerini belirleme özelliklerinin yanında; PM rolünün de gerekliliği olan etkili iletişim, bilgi birikimi, detay ve çözüm odaklılık(bu son iki özellik her ne kadar birbiri ile çelişse de bu dengeyi sağlayabilme becerisini PM leri birbirinden ayıran nokta olarak görüyorum.) gibi teknik ve sosyal beceriler, Ürün Sahibinden beklenen görev tanımları ve yeteneklerdir. Bu sebeple Ürün Sahibi rolünü, kariyerinde yönetsel pozisyonlarda ilerleyip; paydaş yönetimi, bütçe-kapsam dengesinde iş önceliklendirme gibi konularda deneyim kazanmak isteyen kişilerin yönelebileceği bir rol olarak görüyorum. Bu çerçevede bir sonraki yazımda, Ürün Sahibi sertifikasını (PSPO- Professional Scrum Product Owner) neden aldım, alırken nasıl çalıştım, sınavda nelerle karşılaştım gibi konuları sizlerle paylaşacağım.

Sevgilerle,