Adamlar, Filler ve İş Analistleri

Altı kör adam ve fil hikayesini bilmeyen yoktur. Yine de hatılatalım.

Bir zamanlar öğrenmeye çok hevesli altı tane kör adam varmış. Günün birinde bu adamlar filin nasıl bir varlık olduğunu merak etmişler ve başka bir kişiye danışmışlar. Danıştıkları kişi onları bir filin yanına götürmüş. Adamlardan ilki filin karnına çarpıp “Fil bir duvardır” demiş. İkinci adam filin dişine dokunup “Fil bir mızraktır” demiş. Üçüncü adam filin kıvrımlı hortumunu tutup “Fil bir yılandır” demiş. Dördüncü adam filin bacağına sarılıp “Fil bir ağaçtır” demiş. Beşinci adam filin kulağını tutup “Fil bir yelpazedir” demiş. Altıncı adam filin kuyruğuna dolanıp “Fil bir halattır” demiş. Sonra her biri kendi fikrinde ısrar edince büyük bir kavgaya tutuşmuşlar.

Yüzyıllar boyunca doğu kültürlerinden batı kültürlerine çok farklı versiyonları geliştirilen bu hikayeden çıkarılan ders günümüzde de geçerliliğini koruyor. İş analistleri açısından da hikaye hiç yabancı değil.

Bir problemi sadece kendi bakış açılarına göre tanımlayanlar.

Sadece kendi ihtiyaçlarına yönelik çözümleri isteyenler.

Sonucunda ortaya çıkan anlaşmazlıklar…

Aslında hepsi haklı.

Ama bir o kadar da eksik.

Birisinin parçaları birleştirip bütüne ulaşması ve anlaşmazlıkları gidermesi gerekiyor.

***

Hikayenin bir de ters yüz edilmiş hali var. Bu sefer altı tane kör fil, adamın neye benzediğini merak etmişler. Uzun süre tartıştıktan sonra bir adam bulup doğrudan adama dokunarak tanımaya karar vermişler. Adamı bulduklarında, birinci fil adama dokunmuş ve demiş ki “Adam düz”. Sonra diğer filler de sırayla adama dokunmuşlar ve hemfikir olmuşlar.

Her ne kadar bu hikaye ilk hikayeye karşılık espri amaçlı geliştirilmiş olsa da bunun da ders veren bir yanı var. Ve bu hikaye de iş analistleri için hiç yabancı değil.

Bir problemi anlamak için yanlış soru soranlar.

Kendi yanlış algısını doğruymuş gibi kabul ettirenler.

Sonucunda ortaya çıkan yanlış çözümler…

Birisinin doğru soruları sorarak gerçek ihtiyaçları ortaya çıkarması ve bunları anlatabilmesi gerekiyor.

***

İşte o “birisi” iş analistinin kendisidir. İş analistleri doğru soruları sorarak gerçek ihtiyaçları ortaya çıkarabilen ve parçaları birleştirerek bütüne ulaşacak sistemsel düşünme becerisine sahip kişilerdir. İş analizinin gerekli bilgi ve becerilerle yapılmadığı kurumların hedeflerine ulaşabilmesi mümkün olamaz. Zaman içinde iş yapış şekillerinin değişmesiyle birlikte iş analistlerinin rolü de değişmektedir. Dolayısıyla, sahip olmaları gereken bilgi ve beceriler artmaktadır. Kurumlarda değişimin öncüleri olan iş analistlerinin sürekli bu değişimlerden haberdar olmaları ve sürekli bir gelişim içinde olmaları önemlidir.

Örneğin, son zamanlarda iş analistleri açısından sistemsel düşünme becerisine özellikle vurgu yapılmakta ve bu beceriye yönelik teknikler geliştirilmektedir. Neden-sonuç ilişkilerinin resmin tamamının görülmeden değerlendirilmesi sonucunda ortaya çıkan olumsuz durumları gösteren birçok yaşanmış örnek olay paylaşılmaktadır. Bunların dışında, daha yakın zamanda ortaya çıkmış, tamamen veya kısmen gerçekliği tartışılan, efsaneleşmiş bir hikaye de örnek olarak anlatılmaktadır. Biz de bu hikaye ile yazımızı noktalayalım.

Hikayemiz 1950’lerde geçiyor. Borneo adasında sıtma salgını baş göstermiştir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) sorunu çözmek için köylerde kimyasal bir madde olan DDT ile ilaçlama yapar. Çözüm hastalığa çare olmuştur, sıtma taşıyan sivrisinekler ölmüştür. Herşey yolundadır. Ancak çok geçmeden, insanların yaşadığı evlerin palmiyelerden yapılmış çatıları çökmeye başlar. Palmiye yapraklarıyla beslenen bir güve türünün sayısında artış ortaya çıkmıştır. DDT sadece sivrisinekleri öldürmekle kalmamış, bu güveler ile beslenen bir yaban arısı türünü de yok etmiştir. Zehirlenip ölen yaban arılarını kertenkeleler, kertenkeleleri de kediler yemiş ve onlar da ölmüştür. Kediler olmayınca fareler çoğalmış ve iki yeni salgın hastalık ortaya çıkmıştır: veba ve tifüs. Sorunu çözmek için WHO ve Singapur Hava Kuvvetleri, Borneo adasındaki köylere havadan paraşütlere bağlı 14,000 canlı kedi indirmişlerdir.

The Basolutions

Thebasolutions IIBA Global E.E.P

Etiketler

Yazarın Diğer Yazıları

Adamlar, Filler ve İş Analistleri

The Basolutions

Yorum Yaz