Şirketlerin var olmalarını sağlayan en önemli faktörlerden biri karlılıktır. Karlılık ise şirketin kendini pazarda konumlandırmak için yaptığı stratejik tercihlerden etkilenir. Genel olarak bakıldığında, şirketler sağladıkları ürün veya hizmetin değeri ve fiyatı açısından bir strateji belirlerler.
Müşterilerine rakiplerininkiyle aynı değeri sunan bir ürünü / hizmeti düşük fiyattan sağlamak veya rakiplerininkinden daha iyi değer sunan bir ürünü / hizmeti aynı fiyattan sağlamak açısından bir tercih yaparlar. Bu stratejik tercihi yapmak rekabet avantajını yakalamak için gerekli olan ilk adımdır ancak tek başına yeterli değildir. Asıl önemli olan şirketin seçtiği stratejiye uygun, ihtiyaç duyulan yetkinlikleri geliştirebilmesi ve stratejinin sürdürülebilirliğini sağlamasıdır. İşte tam da bu noktada yetkin iş analistlerine ihtiyaç duyulmaktadır.
Geçmişte sadece iş birimleri ve teknik birimler arasında bir köprü görevi görmesi veya sadece çeşitli raporlar üretmesi beklenen iş analistleri, günümüzde şirketin rekabet gücüne etki edecek kritik bir rol üstlenmektedir. Şirket, rekabet avantajı açısından müşterilere aynı ürünü rakiplerinden daha düşük maliyetle sağlama stratejisini benimsemişse, üretim veya organizasyonel süreçlerin verimli hale getirilmesi, ürün tasarımının basitleştirilmesi gibi faaliyetler yürütebilir. Diğer taraftan, daha iyi bir ürünü rakipleriyle aynı maliyetle sağlama stratejisi için müşteriye değer katacak fırsatların belirlenmesi, bunların maliyet ve kaliteyi de göz önünde bulundurarak zamanında müşteriye teslim edilecek şekilde geliştirilmesi gibi faaliyetler gerçekleştirebilir. Belirlenen strateji doğrultusunda hedeflere ulaşmak için yürütülen bu tür faaliyetlerin tümü şirket içinde değişimlere neden olur. Ancak, bu değişimlerin sadece başarıyla sonuçlanması halinde şirket hedeflerine ulaşmış olur. Burada en büyük rol iş analistlerine düşmektedir. Zira ortaya çıkan tüm değişimlerin analiz edilmesi, hangilerinin gerekli olduğunun değerlendirilmesi ve şirketin mevcut durumdan hedeflenen duruma başarıyla geçişinin sağlanması iş analistlerinin temel görevidir. Burada bahsettiğimiz iş analistleri sadece şirkette iş analisti ünvanına sahip olan kişiler değil; şirket içinde farklı ünvanlara sahip olup iş analisti rolünü üstlenen çalışanlar da olabilir.
Gerekli değişimlerin analizini ve gerçekleşmesini sağlayan iş analistlerinin belirli bir yetkinlikte olmaları şirketin hedeflere başarıyla ulaşması açısından önemlidir. Analiz edilecek iş alanı hakkında bilgi sahibi olunması, iletişim, problem çözme, liderlik gibi vasıflara sahip olunması ve çeşitli teknolojik araçların kullanımı hakkında bilgi ve deneyim sahibi olunması bu yetkinliklerin bir boyutunu oluşturur. Bunların dışında, ihtiyaçların ortaya çıkarılıp müşteriye değer katacak çözümlerin önerilerek değişimin gerçekleştirilmesini sağlamak için tanımlanmış iş analizi metodolojileri hakkında da bilgi sahibi olunması gereklidir.
İş analisti, bir iş analizi çalışmasında çeşitli görevler üstlenir ve bu görevleri yerine getirebilmek için çeşitli teknikler kullanır. Örneğin, bir iş ihtiyacının tanımlanması ve ihtiyacın nasıl giderileceğinin ele alınması, gerekli değişikliklerin tanımlanabilmesi için farklı kaynaklardan bilgilerin ortaya çıkarılması, çözümler üretilmesi, geliştirilen çözümlerin performansının değerlendirilmesi gibi işleri gerçekleştirebilmek için birçok görev yapması gerekir. Bazılarını eş zamanlı, bazılarını ise birbirini takip edecek şekilde yapabilmelidir. Ayrıca, iş analizi çalışmasındaki tüm görevlerin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için bir plan yapıp çalışmanın başından sonuna kadar tüm eforu plan dahilinde takip etmesi ve gereken aksiyonları zamanında alması gerekir. Tüm bu görevleri gerçekleştirirken çok sayıda teknik kullanır. Örneğin, ilgili kişilerden ihtiyaç duyulan bilgileri alabilmek veya mevcut bilgileri teyit edebilmek için toplantılar veya gözden geçirmeler, mevcut durumu veya hedeflenen durumu ortaya koyabilmek için farklı modeller, kararların alınmasında yol gösterici olacak karar analizleri gibi çeşitli analizlerden faydalanır. Her proje veya proje dışındaki iş analizi çalışması birbirinden farklı olduğundan, uygulanacak görevler ve teknikler de projelere veya proje dışındaki iş analizi çalışmalarına göre farklılık gösterir. Bu açıdan bakıldığında iş analistlerinin işi bir hayli zor görünüyor. Gereken zamanda gerekli olan görevi uygulamamak veya eksik uygulamak iş analizi çalışmasının, dolayısıyla hedeflenen değişimin başarısız olmasına neden olabilir. Neyse ki, Uluslararası İş Analizi Enstitüsü (IIBA) bu görev ve teknikleri kapsayan iş analizi metodolojilerini dünyadaki başarılı çalışmalardan yola çıkarak belirleyip iş analistlerine detaylı açıklamalarla birlikte bir rehber olarak sunmuştur. İş analistleri bu rehber sayesinde hem metodoloji hakkında bilgilenmiş olur hem de iş analizi çalışmalarında rehberde tanımlanmış çerçeveden faydalanarak herhangi bir unutmaya sebebiyet vermeyecek şekilde istenen görev ve teknikleri seçip, istenen düzeyde uygulayabilirler.
İş analizi görev ve tekniklerinin tamamı hakkında bilgi sahibi olan, hangilerini, ne zaman ve nasıl uygulaması gerektiğini bilen bir iş analisti, şirketin belirlediği stratejilere yönelik hedeflediği değişimleri başarıyla gerçekleştirmekte önemli rol oynar ve böylece şirketin rekabet gücünün sürdürülebilirliğine katkı sağlar.